Κυριακή 19 Ιουνίου 2016

Το Brexit το Grexit και το κακό συναπάντημα





Η επόμενη μέρα από την δολοφονία της βουλευτίνας των εργατικών Τζο Κοξ σε κάθε περίπτωση δεν είναι ίδια με την προηγούμενη. Βέβαια είναι γνωστό από την ιστορική μελέτη παρόμοιων γεγονότων, ότι οι πράξεις αυτές είναι πολύ πιο σύνθετες και δεν λειτουργούν με γραμμικό, επιφανειακό τρόπο στις εξελίξεις. Ασφαλώς επηρεάζουν. Δεν εξηγούνται όμως πάντα με την απάντηση στο ερώτημα, ποιος ωφελείται από την δολοφονία, που συνήθως χρησιμοποιείται στην επιστήμη της εγκληματολογίας. Στην πολιτική τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα και σύνθετα. Η πιο απλοϊκή προσέγγιση ήταν όσων υποστήριξαν ότι η δολοφονία σχεδιάσθηκε από τις μυστικές υπηρεσίες της Βρετανίας, για να αλλάξουν το κυρίαρχο κατ’ αυτούς κλίμα της επικράτησης του Brexit. Προσέγγιση όμως η οποία δεν υποστηρίζεται από κανένα πραγματικό γεγονός, από κανένα λογικό επιχείρημα. Γιατί αν δεχθούμε τον ισχυρισμό αυτό, τότε πρέπει να δεχθούμε ότι όλοι οι μηχανισμοί εξουσίας της Βρετανίας είναι υπέρ της παραμονής της χώρας στην ΕΕ, στοιχείο όμως που δεν έχει βάση σε μια χώρα απόλυτα διχασμένη στο θέμα Brexit, από τα πιο ψηλά κλιμάκια εξουσίας μέχρι τους απλούς πολίτες της.

Οι απλοϊκές αυτές προσεγγίσεις στηρίζονται στις γνωστές θεωρίες συνομωσίας, περί σκοτεινών κέντρων που αποφασίζουν για τις τύχες της ανθρωπότητας. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, πίσω από τις αναλύσεις αυτές, όχι μόνο δεν κρύβεται, αλλά πλέον αναδεικνύεται ένας στείρος αντιευρωπαϊσμός και το μίσος για κάθε τι δυτικό. Και δυστυχώς οι θεωρίες αυτές βρίσκουν πολλές φορές ευήκοα ώτα εντός της κοινωνίας των πολιτών. Και οι πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν αυτές τις προσεγγίσεις, είναι επίσης γνωστό ότι ανήκουν στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος. Την άκρα δεξιά και την άκρα αριστερά. Που για άλλη μια φορά και για ένα άλλο κορυφαίο διακύβευμα, οι πολιτικές τους επιλογές ταυτίζονται, με διαφορετική ίσως θεώρηση δεν έχει σημασία. Όπως έγινε στο πρώτο εξάμηνο του 2015 που η ελληνική Κυβέρνηση ταλαντευόταν ζώντας τις αυταπάτες της, έβρισκε ζεστές αγκαλιές στο όνομα του κου Φάρατζ και της κας Λεπέν. Μάλιστα ο πρώτος είχε αναδειχθεί ως ο κορυφαίος “σύμμαχος” της χώρας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι υποστηρικτές της τότε και σημερινής Κυβέρνησης, κατήγγελλαν τους κακούς ευρωπαίους, αναπαράγοντας τα γνωστά “υποστηρικτικά” προς την Ελλάδα videos με τον κο Φάρατζ, αλλά στην ουσία βαθιά αντιδραστικά και αντιευρωπαϊκά και σε τελευταία ανάλυση ανθελληνικά. Η διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί για όλες αυτές τις δυνάμεις μοναδικό στόχο και ενοποιητική τους δύναμη. Γι αυτό σήμερα οι κυρίαρχες πολιτικές διαφορές, έχουν μετατοπισθεί σε ένα νέο δίλημμα, σε μια νέα διαχωριστική γραμμή. Ευρωπαϊστές και αντιΕυρωπαϊστές. Πως τοποθετούνται δηλαδή απέναντι στην Ευρώπη, απέναντι στην οικονομική και πολιτική ενοποίηση της ΕΕ. Πριν κάποια χρόνια ενδεχομένως η πολιτική αντιπαράθεση των πολιτικών δυνάμεων να ήταν στο μείγμα Κράτος – Αγορά. Και ασφαλώς θα παραμείνουν και στο μέλλον παρόμοιες διαφορές. Σήμερα όμως μετά από δεκαετίας ειρήνης και ευημερίας, στην Ευρώπη συγκρούονται κυρίαρχα δύο εκδοχές. Η μία είναι η εθνική περιχαράκωση, το ξαναστήσιμο των εθνικών τειχών, η επανασύσταση του εθνικισμού ως κυρίαρχη πολιτική πρακτική μεταξύ των Κρατών. Η άλλη είναι η συνέχιση του δύσκολου δρόμου της συνεργασίας των Εθνών – Κρατών που ξεκίνησε το 1957 στη Ρώμη, με την υπογραφή των συμφωνιών για την ίδρυση της ΕΟΚ και μετέπειτα Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 σήμερα Κρατών. Με το επόμενο βήμα, που είναι η οικονομική και παραπέρα πολιτική ενοποίηση. Η ομοσπονδοποίηση της Ευρώπης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης που οραματίσθηκαν τα πιο φωτεινά ευρωπαϊκά μυαλά. Και αυτό το νέο δίλημμα εξελίσσεται ως το νέο διακύβευμα της πολιτικής αντιπαράθεσης και ενδεχομένως πάνω σ’ αυτό να οικοδομηθεί η μελλοντική πολιτική αντιπαράθεση.

Και έτσι λίγες μέρες μετά, η δολοφονία της δημοφιλούς Κοξ, γίνεται αντικείμενο αναλύσεων, αν και κατά πόσο θα επηρεάσει το αποτέλεσμα του Βρετανικού δημοψηφίσματος. Αλλά και ως ένα μεμονωμένο γεγονός κατά πόσο μπορεί να λειτουργήσει ως αφορμή ή να επηρεάσει στο μέλλον τη μια ή την άλλη εξέλιξη. Σίγουρα είναι πολύ δύσκολο να αποτιμηθεί ο βαθμός επηρεασμού της, στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Το σίγουρο είναι ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, θα λειτουργήσει καταλυτικά για τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Όπως η ευρωπαϊκή προοπτική, η ματαίωση ή η επιτάχυνση της οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης. Τα νέα διλήμματα που θα διαμορφωθούν σήμερα, αλλά και στο μέλλον. Όμως όσο και αν φαίνεται πολύ μακριά για τη χώρα μας το δημοψήφισμα για το ενδεχόμενο του Brexit, θα επηρεάσει σημαντικά και τη δική μας υπόθεση μεσοπρόθεσμα και ιδιαίτερα την τύχη της νέας συμφωνίας της χώρας με τους ευρωπαίους εταίρους και δανειστές της (3ο μνημόνιο).   Και εξηγούμαι.

            Ας υποθέσουμε ότι στο δημοψήφισμα της Βρετανίας υπερισχύει το Brexit. Tα ενδεχόμενα για την ευρωπαϊκή προοπτική είναι δύο. Ο πρώτος δρόμος είναι η διακοπή ή το πάγωμα των διαδικασιών περαιτέρω ενοποίησης ή στη χειρότερη εκδοχή, η αρχή για το ξήλωμα του πουλόβερ. Η ΕΕ θα αποτελεί μια νομισματική ένωση υπό διαρκή αμφισβήτηση. Τα δεδομένα σε μια τέτοια εξέλιξη δεν θα είναι καθόλου καλά για την Ελλάδα. Σε συνθήκες αποδιοργάνωσης και αποδυνάμωσης της ενοποιητικής διαδικασίας, κανένας δεν θα σκεφτεί πως θα τα βγάλει πέρα η Ελλάδα. Ο καθένας θα κοιτάξει τα στενά εθνικά του συμφέροντα. Ενδεχομένως οι ισχυρές χώρες της ΕΕ να αναζητήσουν νέες μορφές συνεργασίας, χωρίς αδύνατους κρίκους τύπου Ελλάδας. Κάποιοι, με απλοϊκές πάλι προσεγγίσεις είναι υποστηρικτικές του Brexit, θεωρώντας ότι έτσι θα χτυπηθεί –λένε- η ηγεμονία της Γερμανίας εντός της ΕΕ και έτσι αυτόματα θα αλλάξει και η κυρίαρχη πολιτική της λιτότητας. Βέβαια δεν μας εξηγούν πως θα γίνει αυτό, όταν σήμερα τα πιο μεγάλο βάρος της χρηματοδότησης της Ευρώπης, του προϋπολογισμού της και των κοινωνικών της ταμείων, γίνεται από τη πιο ισχυρή οικονομία της, δηλαδή τη Γερμανία. Και όσον αφορά τη χώρα μας ενδεχομένως χωρίς τη Γερμανία, να μην υπήρχαν τα τρία προγράμματα στήριξης, άνω των 250 δις. ευρώ. Ύστερα δεν μας εξηγούν πως θα γίνει η διακοπή της λιτότητας σε μια χώρα που δεν παράγουμε και το εισόδημα μας φτάνει, (σήμερα γιατί το 2009 δεν έφταναν ούτε για αυτά), ίσα για να καλύψει μισθούς και συντάξεις και αν δεν ήταν οι εταίροι και ιδιαίτερα η Γερμανία ως η ισχυρότερη χώρα, να μας καλύπτουν σήμερα τα δάνειά μας θα είχαμε χρεοκοπήσει παταγωδώς και ενδόξως. Ο δεύτερος δρόμος που ενδεχομένως να επιλέξουν οι ευρωπαϊκές χώρες που συγκροτούν την ΕΕ σε ενδεχόμενο Brexit, είναι η ενίσχυση και η επιτάχυνση των διαδικασιών της οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης. Και στην περίπτωση αυτή κανένας δεν θα θέλει να περιμένει μια Ελλάδα, η οποία καθυστερεί τις μεταρρυθμίσεις, δεν θέλει να εκσυγχρονίσει το Κράτος της, δεν θέλει να επιβάλλει την αξιολόγηση και την αξιοκρατία στο Κράτος. Και τότε ένα Grexit δεν θα αποτελεί απλά ενδεχόμενο. Θα είναι μια μάλλον υποχρεωτική εξέλιξη. Δεν ξέρω εάν και κατά πόσο οι αντιευρωπαϊκές δυνάμεις της χώρας μας, (συμπεριλαμβανομένων και των ευρωσκεπτικιστών), αναμένουν μια τέτοια εξέλιξη για να ρίξουν πλέον βολικά τις ευθύνες ενός Grexit στους ευρωπαίους εταίρους μας.  

Εάν όμως υπάρχουν έστω και ελάχιστες πιθανότητες για ένα τέτοια ενδεχόμενο, θα πρέπει οι ευρωπαϊκές δυνάμεις της χώρας σε ένα Ευρωπαϊκό Μέτωπο, πέρα και πάνω από τους σημερινούς κομματικούς διαχωρισμούς να υπερασπιστούν με κάθε δημοκρατικό τρόπο την παραμονή της χώρας στον ευρωπαϊκό δρόμο και προοπτική.

19-6-2016
Κώστας Χαϊνάς